Satıştaki Ürün Boyu: (1 Dişi fidan) : 50- 100 cm
Resimdeki bitkiler satıştaki fidanlardır.
Botanik Özellikleri, Çatallı dalları dikenli 6 metreye kadar boylanabilen bir çalı veya ağaç formundadır. Yaprakları mızraksı 5-7 cm uzunluğundadır. Dar şerit halindeki yaprakları kısa saplı ve sürgünlerle almaçlı olarak dizilmiştir. Az sayıda pullarla örtülmüş olan tomurcukları küçük ve yuvarlak bir yapıya sahiptir. Sürgün ve tomurcukları gümüşi ve bronz renkli pulsu tüylerle örtülüdür. Sürgünleri oldukça ince, pulsu tüylerinin ortası koyu renkli, çiçek tomurcukları ise daha büyük ve çok sayıda pullu, diğer tomurcuklar ise daha küçük ve az sayıda pulludur, pulları beyaz renklidir. Çiçekleri Mart-Nisan aylarında yapraklanmadan önce görülür. Erkek çiçekleri sapsız, çanak yapraklarının dış yüzeyi tüylüdür.
Doğal Yayılışı, Hippophae cinsinin Avrupa ve Asyada doğal yayılış gösteren Hippophae rhamnoides ve H. salicifolia adında iki türü vardır. Avrupadan Çine kadar uzanan doğal bir yayılış alanı vardır. Ülkemizde 2000 m. ve daha fazla yükseltilere kadar doğal yayılış alanına sahiptir. Özellikle Karadeniz sahilerinde, nehir ağızlarındaki kumlu yerlerde, örneğin Ordu, Giresun, Trabzon yörelerinde, Kayseri-Maraş arasında hatta Erzurumda da bulunmaktadır.
Ekolojik İstekleri, Işık isteği yüksek olan Yalancı İğdenin verimli topraklara kıyasla fakir topraklar üzerinde ağaç formunda boylanmasından ziyade, daha yaygın bir form sergilemektedir. Taşlık, kayalık, meyilli ve güneşli bakılara kolay uyum sağlar. Deniz rüzgarı ve tuzlu su etkilerine karşı dayanıklııdır. Fakir topraklar üzerinde zengin topraklardaki gibi hızlı geliştiği gözlemlenmiştir. Yalancı İğde -45 derece soğuğa ve + 43 derece sıcağa dayanabilmektedir.
Meyve Özellikleri, Yüksekliğe bağlı olarak Eylül ayı ortalarında olgunlaşan Yalancı İğde meyveleri oval 6-10 mm uzunlukta ve 4-6 mm çapında Portakal ile sarımtrak arasında renkte olmaktadır. Tohumu eliptik, diktörtgensi-mızraksı yapıda ve bazende düz olmaktadır. Meyveler Eylül-Ekim arasında olgunlaşmaktadır. Portakal kırmıızmsı renkte parlayan meyveler ağaçlardan makasla kesilerek hasat edilmektedir.
Türün kollektif-Kültürel yararları, Yalancı İğde hızlı bir şekilde yoğun bir kök sistemi geliştirdiğinden arazihi ıslahanı ve toprak erozyonunu önlemede ideal bir bitkidir. Yalancı İğde havanın serbest azotunu köklerinde bağlayan kök sistemi ile karakterize etmektedir.
Yalancı İğde bitkisinin tıptaki kullanım alanı, Meyveleri karbonhidratlar, protein, organik ve aminoasitler ve vitaminler bakımından zengindir. Yalancı İğde meyvesinde C vitamini ( 100-300 mg/ 100 gr arasında ) Çilek, Kivi, Portakal, Domates, Havuç ve Alıçtan daha yüksek düzeyde bulunmaktadır. Yalancı İğde aynı zamanda yüksek protein içeriği bakımından özellikle globulins ve albumin ve linoleik ve linolenik asitler gibi yağ asitleri bakımından zengin bir içeriğe sahip olduğu meyvelerinin E vitamini içeriği ( 202.9 mg/ 100 g meyve ) bakımından buğday, mısır ve soya fasulyesinden daha yüksek düzeyde bulunmaktadır. Yalancı İğdenin tıp alanındaki ilk kullanımı 1950 yılında Rusyada başlamıştır. 1977 yılında Rusyada ve Çinde yapılan klinik denemeler ile Yalancı İğde meyve yağının eczacılıkta kullanımı resmileşmiştir. Yalancı İğde doku yenilemelerini destekler, ağrıyı dindirmeye yardımcı olur. Yalancı İğde yağı aynı zamanda ağız, rektum ve vaginal salgıları ile, radyasyon zararı, yanıklar, gastrik ülserler, deri egzamaları gibi rahatsızlıklara iyi geldiği belirtilmektedir. Asya ve Avrupada Yalancı İğde den elde edilen 10 dan fazla ilacın, sıvı, toz, pastil ve hap gibi çeşitli formları mevcuttur. Kozmetikte ise Yalancı İğde tohumundan yüz kremi yapılmaktadır. Asya ve Avrupada Yalancı İğdenin yapraklarından çok sayıda , örneğin çay gibi ürünlerin elde ettiği meyvelerinden de reçel ve içki , yapraklarından hayvan yemi, kağıt hamuru ve tohum posası üretilmektedir.
Şişmanlık, şeker hastalığı, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve kalp-damar hastalıkları bilindiği gibi günümüz insanının en önemli sağlık sorunları. Önceden ayrı ayrı değerlendirilen bu hastalıklar artık Metabolik Sendrom adı altında tek bir hastalık olarak ele alınmaktadır. Bilim adamları çoğu vakalarda bu hastalıklara tek ve ortak bir metabolik bozukluğun yol açtığını düşünmekteydiler ve yıllardır bu sorunun cevabını arıyorlardı. Nihayet bu soruya en akla yakın cevap bir Türk doktordan, Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil’den geldi. 9 Ekim 2008 tarihli www.ntvmsnbc.com sitesinde aşağıda alıntılarını okuyacağınız haber yayınlandı:
"…Harvard Üniversitesi Genetik ve Kompleks Hastalıklar Bölümü Başkanı Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil… ve ekibi, bir yağ molekülü olan ve "lipokin” ismini verdikleri bu yeni hormonun, deneysel ortamda insülin direnci, diyabet ve "karaciğer yağlanması” gibi hastalıkları durdurabileceğini ya da tersine çevirebileceğini bu çalışmalarında gösterdiler…Bilimadamları, bu büyük çaplı ve çözünürlüklü verileri ve binlerce deneysel sonucu inceledikten sonra, genetiğiyle oynanmış farelerin yağ hücrelerinden salgılanan ve "lipokin” olarak sınıflandırdıkları bu yeni molekülü buldular. "C16:1n7-palmitoleate” adı da verilen bu hormon (Palmitoleik yağ asiti), yağ dokusundan salındıktan sonra kasları ve karaciğeri etkiliyor. Kas dokusunda hücrenin insüline karşı hassasiyetini artırıyor, karaciğerde ise yağ toplanmasını engelliyor. Araştırmacılar, buna ek olarak, söz konusu hormonun inflamasyonu (iltihaplanmayı) da durduğunu gösterdiler. Hotamışlıgil ve ekibi, önceki çalışmalarında, inflamasyonun metabolik hastalıklara neden olan en önemli faktör olduğunu göstermişler ve bu yeni sahayı açan buluşlar yapmışlardı.”
Palmitoleik Asit bitkilerin hemen tümünde binde oranlarında bulunurken, sadece iki bitkide çok yüksek oranlarda bulunmaktadır. Macadamia fındığı yağı ve Yalancı İğde (Sea buckthorn, Hippophae rhamnoides). Özellikle yalancı iğdede % 31 oranında bulunur. Bu da bu bitkinin yüzyıllardır bilinen iyileştirici etkisini, diğer içerdiği antioksidanları hesaba katmasak bile tek başına açıklar. Ayrıca Cengiz Han’ın ölmek üzere olan hasta atlarına bu bitkiden yedirince neden iyileştiklerini ve neden Cengiz Han’ın emir yayınlayarak artık her öğün ordusuna bu bitkiden yedirdiğini ve neden Yuri Gagarin’in uzay yürüyüşlerinden önce bu bitkiden bol bol yediğini, neden cilt yaralarını iyileştirdiğini, reflüyü tedavi ettiğini, ülseri iyileştirdiğini, şekeri neden düşürdüğünü, kolesterolü düşürerek karaciğer yağlanmasını ve kalp damar hastalıklarını nasıl önlediğini ve neden yaşlılık etkilerini geciktirdiğini açıklar. Hatta Ölümsüzlük Otu’nu arayan Gılgamış’a, atası Utnapiştim’in neden dikenli bir bitki tarifi yaptığını ve bu bitkiyi neden bir deniz kenarında, kumsalda bulunan bir tatlı su kaynağı yakınında araması gerektiğini söylediğini de açıklar. Gılgamış, bulduğu fakat yiyemeden bir yılana kaptırdığı bu bitkiye "yaşlıyı genç yapan bitki” diyordu. İşte o günden beri yılan tıbbın ve eczacılığın simgesidir.
KAYNAK
Mikail ÖZDEMİR ( Yüksek Lisans tezi )
ORMAN MÜHENDİSLİĞİ ANA BİLİM DALI