Şu sıralar yine dört bir yanımızı saran, yemyeşil yapraklarının arasında tüm sevimliliğiyle adeta parlayan o kırmızı güzelliği yakından tanıyınca eminiz çok şaşıracaksınız.
Sofra dekorasyonundan hediyeliklere, yeni yıla dair hemen her şeye çok yakışan bu güzelim çiçekleri siz de çok seviyor, yeni yıl onlarsız eksik kalır diye düşünüyorsanız yaklaşın böyle, karşınızda: Bugüne dek hiç bilmediğiniz özellikleriyle yılbaşı çiçeği kokina!
Yeni yıl süsü olarak tanıyıp sevdiğimiz kokina, yılbaşı çiçeği olarak biliniyor aslında. Eminiz siz de adını ilk duyduğunuzda "Aa onun adı kokina mıymış?" demişsinizdir. Peki bu güzeller güzeli çiçeğin ismi nereden geliyor? Yunanca "kırmızı" anlamına gelen "kokino" sözcüğünden. Halk arasında "tavşan memesi" olarak anıldığını da söylemeden geçmeyelim tabii.
Kokina sadece ülkemizde değil birçok ülkede yılbaşı zamanı geldiğinde ortaya çıkan, tezgahları dolduran bir bitki. Sebebi ise kendisine fazlaca umut yüklenmiş olması desek yanlış olmaz. Bu fikri ilk kimler ortaya atmış kesin bir bilgi yok ama yılbaşında eve alınan kokina çiçeğinin eve yeni yılda şans, uğur ve bereket getireceğine inanılıyor.
Bunun yanı sıra alınan kokina çiçeğinin yaprakları ve kırmızı meyveleri eğer 1 yıl boyunca solmaz ya da çürümezse o kokina çiçeğini alanın bir sonraki yıl ev sahibi olacağına inanılıyor.
Bitkisel özellikleri, kimyasal yapısı ve kullanımı: Anadolu‘da tavşan memesi, Yalova mercanı, zirmek ve fare dikeni olarak da bilinmektedir. 20-50 cm boylanmakta, kışın yapraklarını dökmeyen, eylül-nisan ayları arasında yeşilimsi veya açık pembemsi çiçekler açan, çok yıllık, yaprak biçimindeki dalları olan, sert ve batıcı ve çalı görünüşünde, ormanlık ve dağlık bölgelerde yayılış gösteren bir bitkidir. Yapraklar oval şekilde, sivri uçlu, koyu yeşil renkil olup serttir. Kökleri uçucu yağ ve saponinlerce zengindir. Meyveler küre biçiminde, kırmızı renklidir.
Tavşan kirazının meyve, yaprak ve kökleri, tipik olarak, devamlı devreden bacak rahatsızlıkları, hemoroit tedavisi, kan pıhtılaşması ve tromboz riskini azaltmada sıkça kullanılmaktadır. Haricen kullanıldığında, romatizma ve mafsal iltihaplarına bağlı olan ağrı ve şişkinlikleri azaltmak için faydalıdır. Olgun dallar kasap kütüklerinin üzerini temizlemek için kullanılır. Genç sürgünler bazen gıda olarak da yenebilir. Eskiden üriner problemlerin tedavisinde idrar söktürmek için kullanılmıştır. Akdeniz ülkelerinin sağlıkçıları, rizomlarını birçok ızdırap verici hastalıkların tedavisinde kullanmışlardır. Yüzyıllardır idrar tıkanıklığı ve peklikten kaynaklanan ağrıları ferahlatmak için kullanılmaktadır. Ritin gibi flovonoidlerce zengin olan tavşan kirazı, dolaşım sistemindeki kılcal damar ve damar sertliğinin düzene girmesini destekler.
Tavşan kirazı kanın beyin, el ve bacaklara iletilmesini sağlar. Bilek ve mafsal iltihabı, romatizma ve varisten kaynaklanan ağrıları teskin eder. Böbrek ve mesanenin sağlığını korur ve destekler. Saponin glikozidi olarak isimlendirilen ruscogeninlerce zengindir. Bu glikozitin damar daraltıcı özelliği bulunmaktadır. Özellikle, damarları büzmekte ve kılcal damarların delinmesini ve kırılmasını azaltır şekilde bir aktivite göstermektedir. Bu glikozit, insan vücudunda steroid hormonu için bileşikleri başlatıcı özellikte görev alır. Tavşan kirazı içerdiği glycolic asit nedeniyle kilo verdirici ve idrar söktürücü özellik taşımaktadır.
Tavşan kirazının kökleri, müshil, tıkanıklıkları açan, temizleyen, taş ve kum döktürücü, terleten, ateş düşürücü, idrar getiren ve damar daraltan olarak yarar sağlamaktadır. Dahili olarak kullanıldığında, sarılık, gut (damla), böbrek ve mesane taşları, toplar damar yetersizliği ve hemoroit gibi hastalıklara oldukça faydalı gelmektedir. Hemoroitlerin tedavisi için aynı zamanda haricen de uygulanabilir. Tavşan kirazının kökleri sonbaharda sökülür ve daha sonra kullanılmak üzere kurutulur. Şifa amaçlı olarak, 40 g kuru kök 1 lt suda yarım litre kalıncaya kadar kaynatılır ve bu sıvıdan günde 3 kere 2 çay kaşığı içilir. Bitkinin tamamı da aynı zamanda kullanılabilir. Bitki saponin glikoziti, ruscogenin ve neoruscogenin içermektedir. Bu maddeler, özellikle varislerde damarların büzülmelerine neden olmaktadır. İlkbaharda toprak içinden çıkan genç sürgünler toplanır ve kaynatılarak değerlendirilir. Meyveleri kurutularak kavrulmakta ve kahve olarak kullanılmaktadır.
